چرایی این امر شاید به اعتقاد شماری از جامعه شناسان و البته جرمشناسان، تغییرات زندگی در دوره گذر از سنتی به سوی مدرنیته است، دورهای که سبب شده زنان همپای مردان در جامعه حضور داشته باشند و گرفتار آسیبهای متنوعتر و سختتری هم بشوند.
زنان، با اراده خود
مجرم شدن را انتخاب نمیکنند
اما یک کارشناس ارشد مطالعات زنان بر این باور است که زنان با اراده خود و البته آزادانه مجرم شدن را انتخاب نمیکنند، بلکه عوامل گوناگونی همچون مشکلات اقتصادی، خانوادگی و اجتماعی آنها را به سمت ارتکاب جرم میکشاند. فاطمه عزیزی میگوید: افزایش مشکلات اقتصادی، دستمزدهای ناچیز، اعتیاد همسر، پدر یا برادر و ... سبب شده است همسرکشی، کلاهبرداری و حضور فعال در باندهای سرقت، فحشا و فساد در بین زنان شیوع پیدا کند.
جرم تحت تأثیر جنسیت قرار دارد
دکتر امانالله قرایی مقدم، آسیبشناس اجتماعی هم در گفت و گو با «قدس» با بیان اینکه اصولاً جرم تحت تأثیر جنسیت قرار دارد، میگوید: نوع بزه و جرم در زنان به واسطه ظرافت متفاوت از مردان بوده است، اما به دلایل شرایط اجتماعی و معیشتی، تورم، گرانی و... تغییر روش دادهاند.
وی ادامه میدهد: البته تغییر ماهیت و روش تنها به این دلایل نیست و عوامل خانوادگی، فرهنگی، تأثیر از رسانهها و سریالها هم در این تغییرات نقش دارد. به این موارد باید مسأله اشتغال زنان را هم افزود؛ در شرایطی که زنان به مشاغل سخت مردانه روی آوردهاند- مثل رانندگی کامیون و اتوبوس و حضور در کارخانهها – به تبعیت از آنها، بزه و جرم ارتکابی هم مردانه شده است.
تنوع جرایم، ویژگیجامعه صنعتی
این استاد دانشگاه همچنین به بحث کمرنگ شدن معنویات و تأثیر آن در بروز بزه اشاره میکند و میافزاید: کمرنگ شدن مقام و منزلت زن از لحاظ معنوی و وجود مباحثی همچون تساوی مرد و زن در جوامع کنونی، در این موضوع بیتأثیر نیست.
دکتر قراییمقدم همچنین با اشاره به این موضوع که یکی از ویژگیهای جامعه صنعتی، تنوع و دگرگونی در انواع جرایم است، خاطرنشان میکند: به هرحال بزه زنان در طول تاریخ بوده است، اما به نسبت کمرنگ بوده، ولی در جامعه صوری کنونی که مادیات و تجملات حرف نخست را میزند و به قول «پترین سورگین»، ذهنیت تمام مردم درگیر مادیات است، به همین دلایل مطرح شده روند بروز جرم و بزه افزایش مییابد و به تبع آن زنان هم در این پروسه دخیل خواهند بود.
وی در پاسخ به این پرسش که نقش مشکلات شخصیتی در این خصوص چیست هم یادآور میشود: شخصیت زاییده جامعه است؛ فطری، نژادی، ذاتی و ارثی نیست.
دلایل تغییر شکل جرایم زنانه
دکتر منصور رحمدل هم در گفت و گو با «قدس» با بیان اینکه زنان در گذشته به لحاظ حضور کمرنگشان در جامعه کمتر مرتکب جرم می شدند و جرایم ارتکابی آنان به جرایم جنسی، سرقتهای خرد، فحاشی و دعاوی خانوادگی محدود میشد، میگوید: اما امروزه به دلیل حضور گسترده زنان در جامعه، نوع جرایم ارتکابی آنان نیز تغییر یافته و به نوعی شکل پیچیده و خشونتآمیز به خود گرفته است.
این جرم شناس ادامه میدهد: تغییر سبک زندگی اجتماعی، افزایش سطح تحصیل زنان و به تبع آن اشتغال به کار در سطح گسترده و نیز گستردگی آزادیهای زنان و حضور بیشتر در اجتماع در کنار گسترش و پیشرفت فناوری از جمله علل درارتکاب جرایم زنان است که کلاهبرداری در فضای مجازی یکی از نمونههای آن است.
این حقوقدان یادآورمیشود: در مورد جرایم خشونت آمیز می توان به تأثر زنان از برخی نابرابریها و زورگویی مردان به آنان و برابری طلبی آنان یا محدودسازی آنان توسط مردان و نیز نیات تعرض طلبانه مردان به آنان اشاره کرد که باعث خشونت گرایی در زنان شده است.
چرا زنان خشن شدهاند؟
دکتر رحمدل در پاسخ به این پرسش که آیا شما با این موضوع که گفته میشود زنان نسبت به گذشته جسورانه تر و خشنتر مرتکب جرم میشوند، موافقید، میگوید: زنان جامعه امروزی تنها نقش زن سنتی را ایفا نمیکنند، بلکه گاه نقش مردانه هم بر عهده دارند. سرپرستی خانواده به واسطه جدایی از شوهر یا فوت شوهر و نیز افزایش زندگیهای مجردی دختران یا آنچه که ازدواج سفید نامیده می شود (زندگی مشترک بدون ازدواج)، همگی باعث شده زنان با مشکلات اقتصادی هم دست و پنجه نرم کنند. به طور طبیعی فشار ناشی از مشکلات اقتصادی، اجتماعی و نابرابری هایی که زنان از آنها رنج می برند، زمینه را برای افزایش مشکلات روانی مهیا ساخته که این موضوع اثر خود را در روابط اجتماعی نشان می دهد و به واسطه خشونت های رفتاری کیفیت جرایم ارتکابی نیز به شیوه خشنتر رخ خواهد داد.
قانون به زنان مجرم تخفیف نمیدهد
شاید خیلیها این تصور را داشته باشند که زن بودن و ارتکاب جرایم خُرد از سوی زنان باعث شود قانون یا قاضی که وظیفه صدور رأی را به عهده دارد، تخفیفهایی را در نظر بگیرد و نسبتبه زنها در مقایسهبا مردان سختگیری کمتری به خرج دهد، اما رحمدل در پاسخ به این پرسش که «آیا در قوانین جزایی تخفیفی برای زنان در برخی از جرایم لحاظ شده است؟» تصریح میکند: قانونگذار از این حیث تفاوتی بین زن و مرد قایل نشده و جنسیت مرتکب، تأثیری در نحوه برخورد قانونگذار ندارد.
وی میافزاید: بر عکس می توان گفت، جنسیت باعث شده قانونگذار زنان را از سن 9 سال تمام قمری از نظر کیفری مسؤول بشناسد، در حالی که پسران از 15 سال تمام قمری به بعد مسؤولیت کیفری کامل دارند. هر چند ماده 91 قانون مجازات اسلامی خواسته است از این حیث به برابرسازی نحوه برخورد دادگاهها بپردازد، ولی در عمل به نظر می رسد دادگاه ها در مورد زنان در مقایسه با مردان ارفاق آمیز برخورد میکنند.
نظر شما